یهودی

واقعاً يهودي كيست و يهودي بودن يعني چه؟

اين سؤال ابتدا عجيب و بي معني جلوه مي‌‌كند. اما بااين حال براي پي بردن به عمق مسأله كافي است كه همين سؤال را از چند دانش‌‌آموز بپرسيم(من خودم اين كار را انجام داده‌‌ام)، خواهيم ديد كه اكثر آنان براي پاسخ دادن دچار مشكل مي‌‌شوند و سر درگمي عميقي احساس مي‌‌كنند. البته اين مسأله فقط درمورد دانش‌‌آموزان مصداق ندارد و تقريباً اكثر مردم با چنين مشكلي مواجه هستند. مارك هالتر در كتاب بسيار جالبي كه در دست چاپ دارد به اين مسأله پرداخته است: «هزاران كتاب در مورد يهوديان و يهوديت به نگارش درآمده است اما باز هم اين مقوله براي اكثر مردم و حتي براي عده‌‌اي از خود يهوديان ناشناخته و معماگونه مانده است. آيا واقعاً تفاوت ميان اسراييلي، اسراييلي تبار و يهودي كاملاً مشخص است؟ نه مطمئنا... البته هر شخصي كه گذرنامه اسراييلي داشته باشد، اسراييلي است و مسأله مبهمي در اين باره وجود ندارد.اما در مورد اسراييلي تبار چه بايد گفت؟ آيا او كسي است كه پيرو دين يهود است؟ اما در اين موقع اين پرسش پيش مي‌‌آيد كه يهودي كيست؟ و باز بدتر اين كه يهودي كه معتقد به اين دين نيست در كدام دسته‌‌بندي قرار مي‌‌گيرد؟ اما همه به سادگي از كلمه يهودي براي همه اين افراد استفاده مي‌‌كنند و گويي كه همه از اين كلمه يك معنا و مفهوم واحد را در نظر دارند.» اما هنگامي كه سوالاتي در اين زمينه مطرح كنيم، متوجه برخي از حقايق شويم. من اين جمله را خيلي جدي و به دور از طنز وطعنه مي‌‌گويم چون وقتي مثلاً پاسخ دانش‌‌آموزان را مي‌‌شنوم مي‌‌بينيم كه ترديدها و سردرگميهاي آنان درست مشابه ساير افراد جامعه است. از خلال پاسخ‌‌هاي آنان مي‌‌توان فهميد كه عقايد و نظرات ما چقدر نامطمئن هستند و همچنين عقايد يهودي ستيزان چقدر ابلهانه است. از اين مسايل كه بگذريم بايد بگويم كه اكثر پاسخ‌‌ها حول محور«عبري‌‌ها» دور مي‌‌زند، چرا كه به دليل سنديت تاريخي استناد به اين مقوله راحت‌‌تر است و پاسخ‌‌ها مناسب به نظر مي‌‌رسند. به عنوان مثال چنين پاسخي را دريافت مي‌كنيم: عبري‌‌ها نوادگان ابراهيم هستند كه مدت زمان زيادي در يك جايي حوالي رود فرات و پيش از ميلاد مسيح زندگي مي‌‌كرده‌‌اند. كاملاً درست اما اينان چه ارتباطي با يهوديان امروز دارند؟ و يا چه ارتباطي با اسراييل مي‌‌توانند داشته باشند؟ اسراييلي كه امروز به عنوان«يك حكومت عبري» قلمداد مي‌‌شود. وقتي اين سوال مطرح مي‌‌شود پاسخ‌‌هاي گوناگوني به آن داده مي‌‌شود. مثلاً يك يهودي كسي است كه به نحوي از نژاد قوم عبري است و به طور كلي الآن هم به دين يهودي و سنت يهوديت تعلق دارد. بسيار خوب حالا؛ اگر اين يهودي به هيچ مذهبي تعلق نداشته باشد و به اصطلاح لاييك باشد چطور؟ يا اين كه يك يهودي كه تازه به اين دين گرويده است چطور؟ آيا او هم يهودي است يا نه؟ حال تعريف ديگري از يهوديان ارايه مي‌‌شود كه به نظر برخي ظريفتر و دقيقتر است: تعلق مذهبي يك شخص مبناي يهوديت او نيست بلكه يهوديت بر مبناي فرزندي و رابطه نژادي است. براي احتراز از كلمه نژاد كه از لحاظ سياسي چندان مقبول نيست معمولاً از كلمه قوم استفاده مي‌‌شود(يعني ويژگيها و مشخصه‌‌هاي مشترك نژادي از قبيل رنگ پوست و چشم و...) اما باز هم بحث جديدي در مي‌‌گيرد.